Wie kan na uw overlijden zorgdragen voor het uitvoeren van uw testament? In uw testament kunt u een executeur aanwijzen en de taken, bevoegdheden en plichten van deze testamentuitvoerder vastleggen.
Vaak wordt een familielid of één van de erfgenamen gevraagd als executeur. In circa 60%* van de gevallen is dat één van de kinderen. Een mooie traditie maar… de rol van executeur past lang niet bij iedereen. En waar u één familielid vraagt, doet u anderen al snel tekort.
Het is natuurlijk een eer om dit vertrouwen te krijgen! Tegelijk kan het ook een last zijn. Er komt veel kijken bij de afwikkeling van een nalatenschap: uitvaart, boedel, bankzaken, notaris, belasting en erfbelasting, lopende schulden en andere financiën… Om over emoties en allerlei complicerende factoren nog maar te zwijgen.
Vaak is het dus geen slecht idee om een professional in te schakelen voor het uitvoeren van het totaal of een deel van de taken die voortkomen uit een testament.
*Onderzoek onder notarissen en erfrechtadvocaten van vFAS, VMN en EPN (2020).
Een executeur heeft een administratieve taak. Toch zie ik in mijn werk hoe emotioneel beladen de administratieve nasleep kan zijn voor nabestaanden. Hoe de spanningen kunnen oplopen, zeker als de executeur ook belanghebbende is. In het ergste geval leiden de emoties tot veel verdriet, levenslange familieruzies en bittere rechtszaken.
Een neutrale externe executeur kan dit niet altijd voorkomen, maar kan wel de emotionele lading beperken door als onpartijdige buffer tussen belanghebbenden optreden.
Een professional inschakelen
Er zijn meerdere manieren waarop een professional betrokken kan worden bij het afwikkelen van een nalatenschap:
- U kunt ervoor kiezen om in uw testament een professionele executeur aan te wijzen voor de gehele afwikkeling of voor bepaalde taken (u kunt namelijk ook meerdere executeurs aanwijzen in uw testament).
- U geeft in uw testament uw executeur de bevoegdheid om andere (professionele) executeurs aan zich toe te voegen of in zijn/haar plaats te stellen.
- Als u geen testament opmaakt, geen executeur aanwijst of bij weigering van de aangewezen executeur, kunnen erfgenamen gezamenlijk alsnog een professional machtigen om (onderdelen van) de nalatenschap af te wikkelen.
Wat zijn de taken van een executeur?
Voordat u beslist over het aanstellen van een executeur (of meerdere executeurs), is het goed om een idee te vormen van de taken die er mogelijk liggen na uw overlijden.
- Uitvaart / begrafenis regelen en de kosten hiervoor voldoen
- (Lopende) overeenkomsten nakomen en uitvoeren
- Schulden voldoen of innen
- Instanties en organisaties informeren
- Overeenkomsten en contracten stopzetten (abonnementen, verzekeringen, accounts etc.)
- Bankrekeningen of hypothecaire leningen op naam van de erfgenamen zetten
- Aangifte voor de erfbelasting indienen (een verplichte taak van de executeur sinds 2012) binnen de wettige termijn van 8 maanden (of eventueel uitstel aanvragen).
- Overige belastingaangiftes indienen en belastingen betalen
- Een boedelbeschrijving opstellen, taxaties regelen, boedel, en taxatiekosten voldoen
- Gevorderde legitieme porties en nog niet uitgekeerd erfdelen voldoen
- Afgeven van legaten en wensen uit een codicil voldoen
- Rekening en verantwoording afleggen en informatie verstrekken aan de erfgenamen
- Eigendommen in de nalatenschap beheren (woning, vakantiewoning, auto, inboedel, beleggingen, intellectuele eigendommen) in binnen- en buitenland
Daarnaast kunnen zich allerlei situaties voordoen waardoor een executeur ook belast kan worden met zaken zoals:
- Eigendommen voor de betaling van schulden verkopen
- Een boedelnotaris aanwijzen
- Zakelijke belangen behartigen
- Een testamentair bewind voeren over een erfenis
Soorten executeurs
Op basis van de taken en bevoegdheden die toegekend worden, zijn er dus verschillende soorten executeurs. ‘Executeur’ of ‘executeur-testamentair’ is overigens hetzelfde, alleen de naam executeur-testamentair is verouderd). Hieronder beschrijf ik drie veelvoorkomende invullingen en leg ik kort uit wat hun taak is.
De begrafenisexecuteur
De begrafenisexecuteur verzorgt de uitvaart volgens de wensen van de overledene.
De beheersexecuteur
De beheersexecuteur zorgt voor de afwikkeling van de erfenis. Om zijn/haar taak zo goed mogelijk te doen, krijgt de beheersexecuteur tijdelijk het beheer over de bezittingen van de overledene. In die tijd moet hij of zij zo goed mogelijk zorgen voor alle eigendommen. Belangrijk is dat de beheersexecuteur zo snel mogelijk een lijst maken van de eigendommen en schulden van de overledene. Het is ook de taak van de executeur om alle schulden van de overledene te betalen. Alleen als daarvoor niet genoeg geld is, mag hij/zij bezittingen van de overledene verkopen. Welke spullen worden verkocht gaat zoveel mogelijk in overleg met de erfgenamen, tenzij in het testament staat dat dit niet nodig is. Maar dan nog zal ik zo veel mogelijk in overleg treden.
De beheersexecuteur houdt zich niet bezig met de verdeling van de erfenis, dat is aan de erfgenamen. Nadat de beheersexecuteur klaar is met zijn taak moet hij/zij rekening en verantwoording afleggen aan de erfgenamen. De verdeling door de erfgenamen volgt daarna. De executeur mag geen geheimen hebben voor de erfgenamen. Als erfgenamen vragen om informatie, dan moet de beheersexecuteur die informatie geven.
De executeur / afwikkelingsbewindvoeder
Een executeur kan ook worden aangesteld om een afwikkelingsbewind te voeren en krijgt daarmee (tijdelijk) verregaande bevoegdheden. In tegenstelling tot een beheersexecuteur, heeft de afwikkelingsbewind-executeur wel de bevoegdheid om de nalatenschap te verdelen. Hij/zij heeft in feite de normale bevoegdheden van de beheersexecuteur plus het recht om zelfstandig de nalatenschap te verdelen over de erfgenamen.
Een executeur kan ook (een aantal jaren) de zorg krijgen over geërfd vermogen dat onder bewind is gesteld. Bijvoorbeeld het erfdeel van een jonge erfgenaam tot zijn (of haar) 23e verjaardag.
Mij inschakelen als professionele executeur
Als professional heb ik veel kennis en ervaring met het afwikkelen van nalatenschappen. U kunt mij dus inschakelen voor (bepaalde taken binnen het) afwikkelen van een nalatenschap, bijvoorbeeld om nabestaanden te ontlasten of wanneer u onenigheid verwacht tussen erfgenamen. Als erfgenamen geen overeenstemming kunnen bereiken over de verdeling (of de verkoop van de woning) kan dit uitlopen op een gang naar de rechtbank.
In mijn hoedanigheid als executeur probeer ik de erfgenamen op één lijn te krijgen door een redelijke benadering, waarin elke erfgenaam wordt betrokken. Wat als toch één of meerdere erfgenamen zich verzetten tegen deze redelijkheid? Om de nalatenschap te kunnen afwerken zal ik in dat geval de redelijkheid van de meeste erfgenamen vooropstellen en ook mijn eigen redelijkheid inbrengen. Met de bevoegdheid die ik van u heb gekregen om namens elke erfgenaam te tekenen, kunnen impasses worden voorkomen.
Ik help u graag. Neem contact op voor een afspraak.
Nalaten zonder testament of executeur
Een testament en het aanwijzen van een executeur zijn niet verplicht. Zonder testament wordt de erfenis verdeeld volgens een standaard ‘wettelijke verdeling’. Mogelijk sluit deze verdeling aan bij uw wensen en vindt u dat geen bezwaar. Maar u kunt dan ook geen executeur aanwijzen.
Volgens onderzoek* is in Nederland in een kwart van de gevallen geen executeur benoemd, bijvoorbeeld omdat:
- er (nog) geen testament was gemaakt,
- de aangewezen executeur al is overleden,
- of omdat het lastig is om iemand te kiezen.
*Onderzoek onder notarissen en erfrechtadvocaten van vFAS, VMN en EPN (2020).
Wat als u geen executeur aanwijst?
- Na uw overlijden kan er geen executeur meer worden aangewezen.
- De erfgenamen zijn samen verantwoordelijk voor verplichtingen zoals de aangifte van de erfbelasting, het informeren van schuldeisers etc.
- Voor elke handeling is toestemming van alle erfgenamen nodig.
- De erfgenamen kunnen eventueel wel via volmacht iemand toestemming geven om bepaalde zaken te regelen.
Een executeur is dus niet strikt noodzakelijk, maar wel raadzaam. Al is het maar omdat het de afhandeling over het algemeen makkelijker en sneller maakt.
Situaties waarin u vooral beter wél een executeur kunt aanwijzen
- Als uw erfgenamen jonger zijn dan 18 jaar
- Als u geen partner, kinderen of andere nabije erfgenamen heeft
- Als er veel erfgenamen zijn, bijvoorbeeld neven en nichten
- Als u onenigheid verwacht tussen erfgenamen of als u minder mondige erfgenamen wilt beschermen
- Als uw familiesituatie complex is: u bent hertrouwd, heeft (stief)kinderen van verschillende partners, een wilsonbekwame partner of kinderen... Zo is het voor kinderen uit een eerdere relatie vaak moeilijk te verteren wanneer uw nieuwe partner de complete erfenis krijgt (en zij slechts een vordering op de erfenis).
